“Μαμά, στον εγκέφαλο και στο σώμα μου επικρατεί θύελλα. Ούτε που ακούω τι μου λες. Αν με δείρεις, θα φωνάξω δυνατότερα ή, μπορεί και να σωπάσω από την έκπληξη μου. Θα θεωρήσεις, ίσως, ότι το ξύλο είχε αποτέλεσμα, αλλά εγώ απλώς θα έχω παγώσει από το άγχος μου. Δε μου χρειάζεται περισσότερος φόβος και άγχος.
Γιατί θυμώνεις τόσο πολύ; Γιατί τα βάζεις μαζί μου; Σ’ έχω ανάγκη μαμά, για να σταματήσεις αυτή τη θύελλα. Φωνάζω ολοένα και πιο δυνατά για να με βοηθήσεις… Μη μ’ εγκαταλείπεις στην οργή μου… Όταν υπάρχουν πολλά πράγματα να δω, να ακούσω, να αισθανθώ… Το μυαλό μου δεν ξέρει τι να κάνει. Α, καραμέλες! Αν πάρω τις καραμέλες, θα σημαίνει ότι αναλαμβάνω δράση, ότι ξέρω τι πρέπει να κάνω.
Όταν μου τις παίρνεις πίσω, το μυαλό μου χάνεται. Δεν το κάνω επίτηδες, οι ορμόνες του άγχους γεμίζουν το σώμα μου, η κινητική μου νευρώνες από φορτίζουν της έντασης και φωνάζω, κλαίω, κυλιέμαι στο πάτωμα, χτυπάω το κεφάλι μου στο έδαφος… Κάποιες φορές, καταφέρνω να «κρατήσω την ψυχραιμία μου» μέχρι το σπίτι, και ξεσπώ όταν είμαι μόνος μου. Κάποιες φορές, δεν τα καταφέρνω.
(Απόσπασμα από το βιβλίο «Τα δοκίμασα ΟΛΑ» της Ιζαμπέλ Φιλιοζά)
Τα νεύρα και οι εκρήξεις θυμού (tantrums) είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο που αντιμετωπίζουν οι γονείς σε κάθε αναπτυξιακό στάδιο των παιδιών τους. Η ένταση και η φύση αυτών των εκρήξεων ενδέχεται να διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία, ενώ οι αιτίες συχνά φαίνονται ασήμαντες στους ενήλικες, αλλά για τα παιδιά είναι σημαντικές. Η κατανόηση των αναγκών και των δυσκολιών που βιώνουν τα παιδιά σε κάθε στάδιο μπορεί να βοηθήσει τους γονείς να διαχειριστούν καλύτερα αυτές τις δύσκολες στιγμές.
Βρεφική Ηλικία (0-2 ετών)
Στη βρεφική ηλικία, τα παιδιά αρχίζουν να αναπτύσσουν τη δική τους αίσθηση του εαυτού και ξεκινούν σιγά σιγά να αντιλαμβάνονται τον κόσμο γύρω τους. Δεν έχουν ακόμη αναπτύξει τον λόγο, γεγονός που καθιστά δύσκολη την έκφραση των αναγκών τους. Αυτό οδηγεί σε εκρήξεις θυμού, καθώς νιώθουν απογοήτευση όταν δεν καταφέρνουν να επικοινωνήσουν αυτό που θέλουν. Ως γονείς οφείλουμε να είμαστε υπομονετικοί και να προσπαθούμε να ερμηνεύουμε κάθε φορά τα σημάδια, προσφέροντας συναισθηματική ασφάλεια και κατανοώντας την ανάγκη του παιδιού για επικοινωνία.
Νηπιακή Ηλικία (2-4 ετών)
Στην νηπιακή ηλικία, τα tantrums είναι συνήθως συχνότερα και πιο έντονα. Τα νήπια αρχίζουν να κατανοούν ότι είναι ξεχωριστά άτομα και δοκιμάζουν τα όριά τους. Η ανάγκη τους για αυτονομία και η αδυναμία τους να επεξεργαστούν όλα τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος οδηγεί σε εκρήξεις θυμού. Οι λόγοι μπορεί να μας φαίνονται ασήμαντοι, όπως το να μην πάρουν το επιθυμητό παιχνίδι ή να μην ντυθούν όπως θέλουν. Είναι σημαντικό όμως ως γονείς να αναγνωρίσουμε τα συναισθήματα του παιδιού και να θέσουμε όρια με κατανόηση και σεβασμό.
Προσχολική Ηλικία (4-6 ετών)
Στην προσχολική ηλικία, τα παιδιά αρχίζουν να αναπτύσσουν καλύτερα τον λόγο τους και να κατανοούν πιο σύνθετες καταστάσεις. Παρόλα αυτά, οι εκρήξεις θυμού εξακολουθούν να εμφανίζονται, ιδιαίτερα όταν νιώθουν ότι χάνουν τον έλεγχο ή όταν κάτι δεν πηγαίνει όπως το είχαν σχεδιάσει. Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία μπορούν να μάθουν να εκφράζουν τα συναισθήματά τους λεκτικά, και ο ρόλος του γονέα στο σημείο αυτό είναι να τα ενθαρρύνει να το κάνουν, δίνοντάς τους τα κατάλληλα εργαλεία και λέξεις.
Σχολική Ηλικία (6-12 ετών)
Καθώς τα παιδιά εισέρχονται στη σχολική ηλικία, οι εκρήξεις θυμού ενδεχομένως να γίνονται λιγότερο συχνές, αλλά συνηθέστερα μοιάζουν να είναι πιο σύνθετες. Τα παιδιά αρχίζουν να αναπτύσσουν κοινωνικές δεξιότητες και να κατανοούν τις συνέπειες των πράξεων τους. Όταν εμφανίζονται τα tantrums, συχνά σχετίζονται με συναισθήματα αδικίας ή αδυναμία να διαχειριστούν τις απαιτήσεις του σχολείου και των σχέσεων. Μιλώντας πλέον για παιδιά με τα οποία μπορούμε να έρθουμε σε διάλογο, οι γονείς οφείλουμε να υποστηρίξουμε τα παιδιά να αναπτύξουν στρατηγικές αυτοελέγχου και να κατανοήσουν την προέλευση των συναισθημάτων τους.
Η Αντιμετώπιση των Tantrums
Τα tantrums, που συχνά δημιουργούν και στους ενήλικες εκνευρισμό, για το παιδί είναι αποτέλεσμα της αδυναμίας του να επεξεργαστεί τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος και τα αρνητικά συναισθήματα που το κατακλύζουν. Η αντίδραση του παιδιού πυροδοτείται από την απογοήτευσή του και την ανάγκη του για κατανόηση και υποστήριξη. Είναι κρίσιμο οι γονείς να προσπαθούν να αναλύσουν την κατάσταση και να κατανοήσουν τι διεκδικεί το παιδί, ποια κομμάτια δυσκολεύεται να επεξεργαστεί και πώς η δική τους στάση ενδέχεται να ενισχύει αυτή τη συμπεριφορά.
Για παράδειγμα, όταν ένα παιδί δεν έχει αναπτύξει ακόμα καλά τον λόγο του, η διαδικασία επεξεργασίας των γεγονότων και η διεκδίκηση γίνεται ακόμη πιο δύσκολη. Οι γονείς πρέπει να δείξουν υπομονή και να προσφέρουν εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης, όπως η χρήση εικόνων ή χειρονομιών.
Συμπέρασμα
Κάθε αναπτυξιακό στάδιο φέρνει μαζί του τις δικές του προκλήσεις, αλλά και ευκαιρίες για τους γονείς να βοηθήσουν τα παιδιά τους να αναπτύξουν δεξιότητες αυτοελέγχου και συναισθηματικής έκφρασης. Με την κατανόηση και την υποστήριξη, οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να ξεπεράσουν τις δυσκολίες και να αναπτυχθούν σε ισορροπημένους ενήλικες.
