Έχετε αναρωτηθεί ποτέ, πως το παιδί σας δείχνει υπερβολικά υπεύθυνο για την ηλικία του; Ότι βάζει τις ανάγκες των άλλων πάνω από τις δικές του; Έχετε παρατηρήσει πως κάνει ερωτήσεις και παίρνει αποφάσεις που μοιάζουν να ανήκουν σε έναν ενήλικα και όχι σε ένα παιδί; όπως π.χ να ανησυχεί υπερβολικά για τα οικογενειακά προβλήματα η να μην ζητάει πράγματα προκειμένου να μην σας επιβαρύνει;
Ορισμένα παιδιά αισθάνονται την ανάγκη να είναι “το μεγάλο παιδί”, αναλαμβάνοντας ευθύνες που δεν αντιστοιχούν στην ηλικία τους, αναπτύσσοντας συμπεριφορές φροντίδας προς του γονείς η τα αδέρφια τους.
Όταν αναφερόμαστε σε ένα παιδί που αναλαμβάνει τον ρόλο του ενήλικα, συχνά μιλούμε με τον όρο “γονεοποίηση”.
Η γονεοποίηση λοιπόν, προκύπτει όταν το παιδί νιώθει την υποχρέωση να φροντίσει τους άλλους ή να συμπεριφερθεί σαν να είναι υπεύθυνο για τους ενήλικες γύρω του.
Είναι ένας πολύ συνηθισμένος ρόλος που αναλαμβάνουν τα παιδιά μέσα στην οικογένεια, “ο ρόλος του δυνατού”.
Γιατί όμως συμβαίνει Αυτό;
Κάποια παιδιά αναλαμβάνουν ευθύνες λόγω οικονομικών δυσκολιών, ασθένειας, απουσίας του ενός γονέα η συναισθηματικής αποστασιοποίησης των γονέων.
Παιδιά που αισθάνονται ότι οι γονείς τους αντιμετωπίζουν δυσκολίες, βιώνουν έντονο στρες και προσπαθούν να τους “ανακουφίσουν”.
Ορισμένοι γονείς, χωρίς να έχουν πρόθεση, μεταφέρουν στο παιδί τους προσδοκίες που το οδηγούν στο να συμπεριφέρεται με πιο ώριμο τρόπο από όσο θα έπρεπε.
«Εσύ είσαι πιο ώριμος από τους μεγάλους. Μπορώ να βασίζομαι πάνω σου για όλα.»
«Εσύ είσαι το μόνο άτομο που με καταλαβαίνει. Αν δεν ήσουν εσύ, δεν ξέρω τι θα έκανα.»
Ποιες είναι οι επιπτώσεις που βιώνει ένα “γονεϊκό” παιδί;
Το παιδί μαθαίνει να δείχνει δυνατό, ώριμο ,ανεκτικό ,ανθεκτικό ενώ την ίδια στιγμή μπορεί να εξουθενώνεται θυσιαζόμενο για όσους “εξυπηρετεί”. Μαθαίνει να αναγνωρίζει κυρίως τις ανάγκες των άλλων και να συντονίζεται με αυτές, χωρίς να αναγνωρίζει ή να διεκδικεί τις δικές του. Καθώς μεγαλώνει, μπορεί να αισθάνεται υπερβολική ευθύνη για τις καταστάσεις γύρω του και να έχει δυσκολία στο να θέσει όρια. Χάνει την παιδικότητα και την ανεμελιά της ηλικίας του
Πρακτικές Συμβουλές για Γονείς
- Δημιουργία Ασφαλούς Περιβάλλοντος:
Εξηγήστε ότι οι ενήλικες αναλαμβάνουν τις ευθύνες και προσπαθήστε να περιορίσετε τη συζήτηση προβλημάτων μπροστά στα παιδιά. - Αναγνώριση και Υποστήριξη των Αναγκών του Παιδιού:
Ενθαρρύνετε το παιδί να ασχοληθεί με δραστηριότητες που ταιριάζουν στην ηλικία του και αφήστε το να ζήσει την παιδικότητά του. - Ανοιχτή Επικοινωνία:
Εξηγήστε του ότι τα συναισθήματά του είναι σημαντικά και αποδεκτά. Δώστε χώρο για να εκφράσει τους φόβους και τις ανησυχίες του χωρίς να νιώθει ότι χρειάζεται να “διορθώσει” ή να “βοηθήσει” καταστάσεις.
Θυμηθείτε ότι το να αφήσετε το παιδί σας να είναι παιδί είναι ένα από τα μεγαλύτερα δώρα που μπορείτε να του προσφέρετε, καθώς είναι ζωτικής σημασίας για την ψυχοσυναισθηματική του ανάπτυξη να συντονίζεται με τη ηλικία του.
